Эх нутагтаа vлдээх гэрээс

Уйтай агаад битvvлэг анир орхиод
Улиасны навчис цаг бусаар гандлаа
Ургамал хvртэл шаралж амжилгvй хөлдөх
Угтаа надад хамгаас гунигтай байна
Хөлдөж хvрэнтсэн энэ л навчсын шаналан
Хөх тэнгэртээ далдуур бишрэх сvслэн
Эх орноо аргадсан дууны чинь энэлэн
Эцсийн өдөр нvгэл буяныг маань шvvг ээ!
Төрсөн vр нь эхдээ муухай харагддаггvй
Тvмнээ хуурах сэтгэл өвөрлөж болдоггvй
Дээрх хvн суудлаа олохгvй будилвал
Доорх хvн гvйдлээ олдоггvй нь эртний vг ээ!
Айл хvний амь нэгээ гэж сургадаг
Ах дvvгийн хол нь дээр гэж хэлдэг
Гөлгийг хvн зодож тэжээвэл ярдаг болдог
Гvдэс муйхраар хорвоог туулах нь амьтны явдал аа
Хан уулсынхаа мөнх тэргvvнд биширч явснаас
Ханцуйд нь шургалах харийн салхинд сvсэлж vзсэнгvй
Эцэг дээдсийнхээ ёс заншилд биширч явснаас
Эрхт тvшмэдийн суудал зэрэгт арсаж шvтсэнгvй
Хvний цустай манай зvстэйчvvлийн засаглалд
Хvнд сурталтан, хvлцэнгvй номхчуулын дунд
Хvрэн нvvртэй зэвхийнvvд, шорон эрvvлжvvлэхийн хараанд
Хvv чинь болсон азгvй найрагч амьдарлаа
Үлдэхээрээ vлдэх эх орон-ижий минь
Өвсний чинь vндэс, шувуудын чинь жиргээнд би шингэлээ
Үгний минь vнэн, vсний минь цагааныг
Өөр хэнээр ч бус, та л өөрөө шvvгээрэй
Эх Монгол нутаг минь ээ!
1992 о

Шаналант эх орон

Ирж буй цагаар гундан гунихарч
Эх орон минь юутай шаналантай байна вэ
Урины ийм цагаар сэтгэл тэнийдэг
Урьдын тvvх минь хааш одоо вэ
Зуны тэргvvн сард цас ороод л
Зулзаган ногоо хvртэл гандуу харагдаад л
Айлуудын бvрээс хvртэл хир даагаад
Ард нийтээр дуугаа хураагаад л
Ганц ангир тэнгэрт нулимс адил уймраад л
Гайхширал бухимдал сэтгэлд өргөс адил тороод л
Хумсны минь шар мах сөрсөн мэт
Хувь заяа чи юуны тухай мэргэлнэм бэ

1991.05.25

Их хүлээлтийн төгсгөл

Чамайг хүлээж суухад минь
Чанд хүлээс бүгдийг ороолно
Үхлийг хүсээгүй болохоос зовж үзсэн
Өрлөг Боорчи шиг хэн нэгэн хүлээнэ
Намайг хүлээж суухад чинь
Нар зүв зүгээр мандаж жаргана
Намираа хурын шиврээ шиг
Намуухан, зоримогхон бичээс чамд хүрнэ
Түүнийг хүлээж суухад
Төгөлдөр гоо үзэсгэлэн санагдана
Өөрийн минь хувь заяа дэргэд нь үнэтэй
Үхэл бас амьдын он жилүүд аргадна
Чамайг, намайг хоёуланг нь хүлээж суухад
Чанх дээр гурван од зэрэгцэнэ
Чинийх, минийх, нөгөөх нь мөрөөдлийнх
/Чив чимээгүй саран жүнзэн дотроос мэндчилнэ/
....................................
Үхлийн хаалган дээр чи бидний бүтээл хүлээнэ
Өмч хөрөнгөө чи хэнд ч юм өвлүүлнэ
Хэний бүтээсэн, хэний чадсан тэр бүгдийг
Хэнгэрэг цохиод үнэ хаялцуулан худалдана
Ядуу, өлсөглөн, үхсэн хүнийг тэд өрөвдөвч
Ялдам, зөөлөн уянгыг нь хэзээ ч ойлгохгүй
1998.09.02

Нийтэлсэн: Уудам.

БҮРЭНГИЙН САРЬДГИЙН ХЭРМЭЛ БООГИЙ

Гариг ерөнцийн маань амьсгал зогсоогүй атал мөхөж үрэгдэнэ гэдэг өнгөцхөн ойлголтод хүмүүс илтгэсээр л амь зуух юм.
Ж.Болд-Эрдэнэ


Наяад оны сүүлчээр Монголын яруу найраг шинэ эрч хүчтэй залуусыг түрлэгт автан, нам социализмын бүтээн босголт, үзэл суртлын дуунаас залхсан уншигчдад хүний дотоод сэтгэл, залуу насны ааг омог, хайр дурлалын тухай шүлгүүдээ дэлгэн барьсан бүхэл бүтэн үеийнхэн төрснийг зарласан юм. Энэ залуусын тэргүүнд уянгын яруу найрагч Ж.Болд-Эрдэнийн нэр зүй ёсоор бичигдэж байлаа. Тэрээр орчлонд цөөхөн жил амьдарна гэдгээ мэдсэн юм шиг алдар нэр, эд мөнгөний төлөөх цаг зуурын ядуухан тэмцлийг үл ойшоож, гагцхүү билиг танхай найрагчийн амьдралыг эргэлт буцалтгүй сонгосон юм. Хорвоог цэл залуугаараа орхин одтолоо үнэн ч явсан шүлгүүдээс нь Ж.Болд-Эрдэнийн яруу найрагт, чин хайртай сэтгэл, илтгэл үнэмшил хийгээд гэгээрэл, гунигийг мэдэрч болно. Нэгэн үе Ж.Болд-Эрдэнэгүй наадам наадам биш, Болд-Эрдэнэтэй нөхөрлөөгүй залуус найрагч биш шахам байсан. Тэр цаг үеийг нэхэн санах уран бүтээлч бидний дунд олон. Алдаж онож, шатаж дэвэрч, хүний амьдралын энхэл донхол дундуур бусдын л адил туулж явахдаа бичсэн түүний “үнэн шүлгүүд” орчин цагийн Монголын яруу найргийн нэгээхэн хуудас болон үлджээ.


Яруу найрагч Гун-Аажавын АЮУРЗАНА
“Монголын мөнгөн үеийн яруу найраг” номондоо түүний тухай ингэж дурсан өгүүлжээ.

Нийтэлсэн: Уудам.